Kromatik aberasyon Nedir?
Kromatik aberasyon yani renk sapması, lensin renklerin dalga boylarını aynı odak noktası üzerinde toplayamamasından ya da farklı noktalara kaydırmasından kaynaklanan genel bir optik sorundur. Renk saçaklanması (color fringing) ya da mor saçaklanma (purple fringing) olarak da bilinir. Işık lensten geçip sensöre giderken farklı dalga boylarında farklı hızlarda hareket eder. Bu durum renk sapmalarına neden olur. Kromatik aberasyon sorunu oluşan fotoğraflarda, objelerin kenarları bariz biçimde bulanık ya da kırmızı, yeşil, mavi, sarı, mor, eflatun gibi renklerde görünür. Bu durum yüksek kontrast geçişlerinde daha belirgin hale gelir.
Kusursuz bir lens bütün dalga boylarını aşağıdaki resimdeki gibi tek bir odak noktasında toplar.
Fakat her dalga boyunun kırılma indisi farklı lenslerde farklı değerlerde meydana gelir. Bu da iki çeşit renk sapmasına neden olur ki bunlar: boylamsal renk sapması (Longitudinal Chromatic Aberration) ve yatay küresel sapma(Lateral Chromatic Aberration.)’dır.
Boylamsal Renk Sapması
Boylamsal renk sapması farklı dalga boylarının lensten geçtikten sonra aynı nokta üzerine düşmemelerinden kaynaklanır. Aşağıda gösterilmiştir.
Boylamsal renk sapmasına neden olan lenslerle çekilen fotoğraflarda objelerin etrafında renk saçaklanmaları görülür. Bu durum fotoğrafın kenarlarına doğru artış gösterir. Kırmızı, yeşil, mavi bazen de bu renklerin kombinasyonları objelerin kenarlarında belirginleşir. Boylamsal renk sapmaları diyaframın kısılması ile büyük ölçüde azaltılabilir. Diyaframı geniş lensler renk sapmalarına daha çok maruz kalır.
Aşağıdaki resimde boylamsal renk sapmasının merkezden uzaklaştıkça arttığı görülebilir.
Resimde fark edeceğiniz gibi, üst köşedeki yeşil renk merkeze doğru kaybolurken alt kenara, kameraya daha yakın kenara geldikçe mor renge dönüşmektedir. Bu tip bir sapma pahalı lenslerde dahi görülebilmektedir. Neyse ki renk sapmalarının bir kısmı resim işleme programları ile düzeltilebilir. Örneğin, Adobe Lightroom 4.1 programının “De-fringe tool” özelliği “Lens Düzeltme” seçeneğinin altında bir renk seçme aracı barındırır, bu araç düzeltilecek rengi seçip renk sapmasını azaltmaya ve hatta yok etmeye olanak sağlar. Aşağıda yeşil ve mor renklerde oluşmuş sapmanın düzeltilmesine örnek bir resim bulacaksınız.
Düzeltme Lightroom programının belirtilen özelliği ile yapılmıştır.
Yatay Küresel Sapma (Lateral Chromatic Aberration)
Enine renk sapması olarak da bilinen yatay küresel sapma, renklerin dalga boylarının farklı açılardan gelmesinden dolayı aynı odak noktasına düşmemelerinden kaynaklanır. Aşağıda örneklendirilmiştir.
Boylamsal renk sapmasının aksine yatay küresel sapma hiçbir zaman resmin merkezinde oluşmaz. Ancak kenarlara doğru yüksek kontrast içeren bölgelerde görülür. Mavi ve mor renk sapması optik kalitesi düşük lenslerde ve özellikle geniş açı ya da balık gözü merceklerde meydana gelir. Yine boylamsal renk sapmalarının aksine yatay küresel sapmalarda diyaframı kısmak hataları engellemez fakat resim işleme programları ile bir miktar düzeltme yapılabilir. Aşağıda Nikon 35mm f/1.8G lens ile çekilmiş bir fotoğraf görülebilir. Renk sapmaları köşelere doğru fazlalaşmıştır.
Malesef birçok lens hem yatay küresel hem de boylamsal renk sapmalarına maruz kalır. Bunlardan kurtulmanın tek yolu boylamsal sapmalarda diyaframı daraltmak ya da resim işleme programlarından faydalanmak, yatay küresel sapmalarda ise yine Lightroom, Photoshop gibi programlardan faydalanmaktır. Birçok lens üreticisi firma renk sapmalarını minimize etmek için, lenslerine düşük sapma elementleri (extra-low dispersion elements), achromatic mercekler eklemektedir fakat sorun tamamıyla ortadan kalkmaktan uzaktır. Hatalar bütünüyle giderilene kadar fotoğraflarımız fotoğraf işleme yazılımlarına emanet gibi görünmektedir.
Alıntılar:
https://www.0wikipedia.org/wiki/Kırılma_indisi
Bu yazı https://photographylife.com/what-is-chromatic-aberration adresinde yer alan yazının Türkçeye çevirisidir.
Çeviren: Hasan Destici
Herkese mutlu günler.
