Rectiliniar Lens Nedir?

Rectilinear Lens (Doğrusal Lens) nedir, ne amaçla kullanılır?

Doğrusal lens (Rectilinear Lens) en basit ve kısa tanımıyla, duvar, bina gibi düz hatları olan nesneleri oldukları gibi düz şekilde fotoğraflayabilen lenslerdir.

Bir başka deyişle, fıçı bükülmesi/dışbükey (barrel distortion) ya da içbükey bozulmayı (pincushion distortion) mümkün olan en düşük seviyeye indiren lenslerdir. Bu bozulma tipleri aşağıdaki grafikte gösterilmiştir.

Özellikle geniş açılı lenslerde, lensin merkezinden uzakta kalan bölgelerde resimde bükülmeler ve genişlemeler görünür. Aşağıdaki örneği inceleyiniz. Kenarlara doğru nesneler dışa doğru esnemiştir.

İlk resimdeki bozulma (Dışbükey/Fıçı bozulması) ikinci resimde görülmemektedir. Her ne kadar ikinci resimdeki bozulma bir yazlılım ile düzeltilmiş olsa da, yazımızın konusu olan Rectiliniar lensler sahip oldukları optik yapıları sayesinde bu bozulmaları minimum seviyeye indirir. İkinci resim, bir doğrusal lens kullanılarak herhangi bir yazılım ihtiyacı olmadan elde edilebilir.

Canon 11-24mm f/4L ve Nikon 14-24mm f/2.8G doğrusal geniş açılı lenslere örnek olarak verilebilir.

Doğrusal lenslerin tarihi uzun zaman öncesine dayanmaktadır. İlk olarak 1866 yılında  John Henry Dallmeyer  tarafından geliştirilmiştir. Dallmayer’in tasarımı 60 yıl boyunca standart olarak kullanılmıştır. Günümüzde üretilen lenslerin tamamına yakını doğrusal lens elemanları kullanılarak üretilmektedir.

Doğrusal lens teriminin daha çok geniş açılı lensler ile birlikte anılmasının sebebi elbette bu lens türünün çok daha fazla dışbükey bozulmaya maruz kalmasıdır. Dışbükey bozulmalar daha az miktarda telefoto lenslerde meydana gelir.

Doğrusal lensler ne amaçla kullanılır? 

Doğrusal lensleri kullanmada amaç tahmin edeceğiniz gibi fotoğraf karesine olabildiğince çok nesne sığdırmak ve aynı zamanda içbükey/dışbükey bozulmalardan da kaçınmaktır. Mimari fotoğrafçılıkla uğraşanlar, şehir fotoğrafçıları (dar bir sokakta eğik görünen duvarlar, sokak direkleri görmek istemezsiniz) ve doğa, manzara foroğrafçıları doğrusal geniş açılı lensleri tercih ederler. Doğrusal lenslerin alternatifi lensler ise balık gözü (fish eye) lenslerdir. Balık gözü lensler 180 dereceye kadar görüş açısına sahiptir. Bu lensler başka bir yazıda incelenecektir. Aşağıdaki fotoğraf Samyang 8mm f/3.5 Fish Eye ile çekilmiştir. Bükülmelere dikkat edin.

Fotoğraf: Hasan Paşa Hanı Diyarbakır/Hasan Destici

Yazar Hasan Destici

Kaynaklar: https://en.wikipedia.org/wiki/Rectilinear_lens